
Εγκυμοσύνη, Τοκετός
Η εγκυμοσύνη υπολογίζεται από την πρώτη μέρα της τελευταίας περιόδου (ΤΕ.Π.) και διαρκεί σαράντα εβδομάδες.
Χωρίζεται σε τρία άνισα τρίμηνα. Το πρώτο τρίμηνο διαρκεί έως τη δωδέκατη εβδομάδα. Το δεύτερο τρίμηνο διαρκεί από τη δωδέκατη εβδομάδα έως την εικοστή τέταρτη.
Το τρίτο τρίμηνο που είναι και το μεγαλύτερο σε διάρκεια ξεκινά από την εικοστή τέταρτη εβδομάδα και διαρκεί έως τον τοκετό. Η πρώτη επίσκεψη γίνεται μετά την έκτη εβδομάδα, δηλ. όταν έχουμε 15 ημέρες καθυστέρηση της περιόδου.
Ιστορικό
Στην πρώτη επίσκεψη θα ληφθεί ένα πλήρες και λεπτομερές ιστορικό. Θα ερωτηθείτε για κληρονομικές ασθένειες που μπορεί να υπάρχουν σε εσάς ή στον σύντροφό σας καθώς και στις οικογένειές σας. Για ασθένειες που έχετε περάσει στο παρελθόν ή πάσχετε, καθώς και φαρμακευτικές αγωγές που δίνονταν πριν την εγκυμοσύνη.
Θα ερωτηθείτε για την περίοδο, τη διάρκεια, τα προβλήματά της, την πρώτη επαφή, τους συντρόφους, τη συχνότητα των επαφών και για τυχόν σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα που πιθανόν έχετε περάσει στο παρελθόν. Για την αντισύλληψη που λαμβάνατε, για προηγούμενες εγκυμοσύνες ή διακοπές αυτών.
Τέλος, γυναικολογικές επεμβάσεις, καθώς επίσης και άλλες χειρουργικές επεμβάσεις. Σε περίπτωση που δεν είναι η πρώτη εγκυμοσύνη θα ερωτηθείτε για τη διάρκεια της προηγούμενης εγκυμοσύνης ή των προηγούμενων, καθώς επίσης για την έκβαση και το βάρος των προηγούμενων παιδιών.
Φυσική Εξέταση
Σε κάθε επίσκεψη εξετάζονται τα άκρα για κιρσούς και πρηξίματα. Μία ελαφρά διόγκωση όσο προχωράει η εγκυμοσύνη είναι φυσιολογική, λόγω της κατακράτησης των υγρών, αλλά το υπερβολικό πρήξιμο είναι ένδειξη προεκλαμψίας στο τρίτο συνήθως τρίμηνο.
Επίσης, γίνεται ψηλάφηση των μαστών για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν όγκοι. Θα μετρηθεί το βάρος και η πίεση.
Γυναικολογική Εξέταση
Κατά τη γυναικολογική εξέταση θα γίνει επισκόπηση του κόλπου για να διαπιστωθούν τυχόν ανατομικές ανωμαλίες του κόλπου ή του τραχήλου. Η εξέταση γίνεται πάντα με τη δέουσα προσοχή λόγω της εγκυμοσύνης. Σε περίπτωση που δεν έχει γίνει τεστ ΠΑΠ για περισσότερο από ένα χρόνο θα γίνει το τεστ.
Το τεστ ΠΑΠ είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για να ξέρουμε την κατάσταση του τραχήλου της μήτρας στην αρχή της εγκυμοσύνης, αφού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η μεγάλη αύξηση των ορμονών μπορεί να διαφοροποιήσει την κατάσταση του τραχήλου γρηγορότερα από το συνηθισμένο.
Μέτρηση βάρους
Στη πρώτη επίσκεψη θα καταγραφεί το βάρος της εγκύου, η οποία θα ζυγίζεται σε κάθε επίσκεψη για να ελεγχθεί αν συμβαδίζει με την εβδομάδα εγκυμοσύνης που διανύει. Η συνολική αύξηση βάρους πρέπει να είναι 9-12 κιλά σε όλη την εγκυμοσύνη.
Μια μικρή απώλεια βάρους κατά το πρώτο τρίμηνο είναι φυσιολογική, λόγω της πρωινής αδιαθεσίας και των εμετών (υπερέμεση της κύησης). Μία όμως αύξηση μεγαλύτερη από το φυσιολογικό θα πρέπει να μας επιστήσει την προσοχή σε ό,τι αφορά τη διατροφή.
Μία απότομη αύξηση μπορεί να είναι ένδειξη προεκλαμψίας.
Η μεγάλη αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη δημιουργεί έμβρυα μεγαλύτερα από το σωματότυπο της γυναίκας και δυσαναλογία κατά τον τοκετό. Η δυσαναλογία (μεγάλο έμβρυο σε σχέση με την λεκάνη της εγκύου) οδηγεί σε καισαρική τομή.
Η μεγάλη αύξηση βάρους ενοχοποιείται και για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη στην εγκυμοσύνη, κατάσταση ιδιαίτερα επικίνδυνη.
Διαβάστε επίσης το χρήσιμο άρθρο μας σχετικά με τον Διαβήτη Κύησης.
Καλλιέργεια Κολπικού Υγρού
Στις πρώτες εβδομάδες της κύησης γίνεται πάντα μια καλλιέργεια κολπικού υγρού για να διαπιστωθεί αν υπάρχει κάποια μόλυνση που θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στην εγκυμοσύνη. Γίνεται καλλιέργεια για κοινά μικρόβια, όπως στρεπτόκοκκος Β, gardenela vaginalis κ.α., σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, βλεννόρροια, τριχομονάδες κ.α., καθώς επίσης για χλαμύδια, μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα.
Τα μικρόβια μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην εγκυμοσύνη, όπως ρήξη υμένων, πρόωρο τοκετό και μόλυνση εμβρύου. Σε περίπτωση μόλυνσης δίνεται η ανάλογη θεραπεία και επαναλαμβάνεται η καλλιέργεια μετά το τέλος της.
Η καλλιέργεια κολπικού υγρού επαναλαμβάνεται κατά τον όγδοο μήνα για να διερευνήσουμε τυχόν μικρόβια που θα μπορούσαν να μολύνουν το έμβρυο κατά τον τοκετό.
Υπερηχογράφημα
Το πρώτο υπερηχογράφημα γίνεται στην πρώτη επίσκεψη. Θα διαπιστωθεί η θέση της εγκυμοσύνης (ενδομήτρια ή εξωμήτρια) καθώς και ο αριθμός των εμβρύων (ένα ή περισσότερα). Επίσης μετά τις 6 εβδομάδες μπορούμε στο διακολπικό υπερηχογράφημα να δούμε την καρδιά του εμβρύου που πάλλεται.
Θα μετρήσουμε το έμβρυο έτσι ώστε να καθορίσουμε την υπερηχογραφική ηλικία του και να καθορίσουμε την πιθανή ημερομηνία τοκετού.
Εξετάσεις
Στο πρώτο τρίμηνο θα γίνουν μια σειρά από αιματολογικές εξετάσεις που τα αποτελέσματα τους θα δώσουν χρήσιμες πληροφορίες.
Ειδικές εξετάσεις
Αν και όταν διαπιστωθεί ότι υπάρχουν πιθανότητες κάποιας ανωμαλίας στο μωρό, ο γιατρός καταφεύγει σε ειδικά τεστ που αποκαλύπτουν ενδεχόμενες βλάβες στο έμβρυο. Με αυτές τις εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου, εξετάζεται η κατάσταση της υγείας του μωρού, ώστε να μη γεννηθεί σε σοβαρές παθήσεις, όπως το σύνδρομο down ή η μεσογειακή αναιμία ή η ινοκυστική νόσος. Στα ειδικά αυτά τεστ υποβάλλονται μόνο οι μέλλουσες μαμάδες των οποίων το ιστορικό – ή και του συντρόφου τους – εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία του μωρού που θα έρθει στον κόσμο.
Όπως:
Μέθοδοι προγεννητικής διάγνωσης
Σήμερα έχουμε διάφορες τεχνικές, επεμβατικές και μη, για την προγεννητική διάγνωση, εφ’ όσον υπάρχουν «ύποπτες» ενδείξεις. Οι πιο συνηθισμένες τεχνικές είναι:
Τοκετός
Ο τοκετός ξεκινά διαφορετικά σε κάθε γυναίκα. Το μόνο αληθινό όμως σημάδι της έναρξης του τοκετού είναι οι συχνές και περιοδικές συσπάσεις. Η διάρκεια του τοκετού διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Η μέση διάρκεια του πρώτου τοκετού είναι 12 έως 14 ώρες, ενώ στους επόμενους διαρκεί λιγότερο.
Πότε να καλέσετε τον γιατρό
Όταν πλησιάζει η σημαντική στιγμή του τοκετού η ανησυχία των περισσότερων γυναικών είναι μεγάλη και γι αυτό έχουν την ανάγκη να καθησυχάζονται συχνά από τον γιατρό τους για το αν άρχισε ο τοκετός ή όχι. Θα πρέπει να καλέσετε τον γιατρό σας σε περίπτωση που:
Αν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα που σας ανησυχεί, μη διστάσετε να ενημερώσετε τον γιατρό σας οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας.
Στο Νοσοκομείο
Πηγαίνοντας στο νοσοκομείο η εγκυμονούσα παίρνει τα πράγματα τηςοιμάσει από πριν. Πηγαίνετε στην παραλαβή του νοσοκομείου και εκεί ο γιατρός ή η μαία θα ακούσει την καρδιά του εμβρύου για να βεβαιωθεί ότι όλα πάνε καλά.
Θα γίνει γυναικολογική εξέταση, ώστε να εκτιμηθεί το πάχος, η υφή και η διαστολή του τραχήλου σας.
Θα κάνετε ένα γρήγορο ντους και θα φορέστε ένα νυχτικό. Μετά, η νοσοκόμα θα σας συνοδεύσει σε ένα δωμάτιο στο οποίο βρίσκεται ο καρδιοτοκογράφος με το οποίο μετρώνται οι συστολές της μήτρας και οι χτύποι της καρδιάς του εμβρύου.
Τα στάδια του τοκετού
Ο τοκετός χωρίζεται σε 3 στάδια:
Διαστολή. Αυτό το στάδιο αρχίζει όταν η έγκυος γυναίκα αρχίσει να έχει κανονικές συστολές, οι οποίες βοηθούν ώστε να γίνει διαστολή του τραχήλου. Συνήθως αυτό το στάδιο χωρίζεται σε δύο φάσεις. Η 1η φάση, ‘λανθάνουσα’, διαρκεί από την έναρξη της διαστολής του τραχήλου έως τα 4cm διαστολής.
Από τα 4cm και μετά αρχίζει η ‘ενεργή’ φάση της διαστολής, με την οποία οι συσπάσεις διαστέλλουν τον τράχηλο έως τα 10cm. Το πρώτο στάδιο του τοκετού μπορεί να επέλθει σε μια γυναίκα σταδιακά έχοντας για αρκετές ώρες ασυντόνιστες συστολές.
Σε άλλες γυναίκες, η έναρξη του τοκετού μπορεί να είναι σαφής και οι συστολές να αρχίσουν με σταθερή διάρκεια και περίοδο από την αρχή. Η διάρκεια του πρώτου σταδίου ενός φυσιολογικού τοκετού κατά μέσο όρο είναι 10 ώρες.
Εξώθηση. Αυτό το στάδιο αρχίζει όταν ο τράχηλος είναι πλήρως διεσταλμένος (10cm) και τελειώνει με τη γέννηση του μωρού. Η μέση διάρκεια αυτού του σταδίου είναι 1 έως 2 ώρες, αλλά αυτό διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και από τοκετό σε τοκετό.
Υστεροτοκία. Αυτό το στάδιο αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού και διαρκεί έως ότου εξέλθει ο πλακούντας και οι υμένες που βρίσκονται μέσα στη μήτρα. Αυτό διαρκεί από 10 λεπτά έως 1 ώρα.
Συνήθως ο πλακούντας αποκολλάται μέσα σε 5-10 λεπτά.
Μετά τον τοκετό
Μετά τη γέννηση και του πλακούντα η μήτρα συνεχίζει συσπάσεις, πολύ ελαφρότερες, ώστε να μικρύνει, στραγγαλίζοντας τα αγγεία που έδιναν αίμα στον πλακούντα, και έτσι αποφεύγεται η αιμορραγία. Ελέγχεται η μήτρα περιοδικά, ώστε να βεβαιωθούμε ότι παραμένει συσπασμένη και στεγνή (μη αιμορραγική).
Γίνεται καθαρισμός του κόλπου από το αίμα, τα αμνιακά και τις βλέννες και συρράπτεται η μικρή τομή που είχε γίνει στο αιδοίο. Το μωρό περιποιείται και παρακολουθείται από νεογνολόγο παιδίατρο, ώστε να τύχει της καλύτερης παρακολούθησης τα πρώτα λεπτά της ζωής του.
Σε περίπτωση που η μήτρα δεν είναι επαρκώς συσπασμένη χορηγείται oxytocin (ορμόνη που προκαλεί σύσπαση στη μήτρα). Μικρές συσπάσεις συνεχίζουν να διαπερνούν τη μήτρα, έτσι ώστε να αποφευχθεί η αιμορραγία και δίνουν την αίσθηση πόνων περιόδου.
Η μήτρα πλέον είναι στο ύψος του ομφαλού ή κάτω από αυτόν. Ο γιατρός εξετάζει τον πλακούντα για να βεβαιωθεί ότι είναι ολόκληρος. Σε περίπτωση επισκληριδίου ο αναισθησιολόγος αφαιρεί το καθετηράκι από το οποίο έδινε φάρμακο.
Αυτό διαρκεί μια στιγμή και δεν πονάει. Από αυτή τη στιγμή μπορείτε να έχετε το μωρό στην αγκαλιά σας, καθώς εξοικειώνεστε με αυτό και το θαύμα της γέννησης.
Τοκετός μετά τα 40
Είναι αρκετά συνηθισμένο, τώρα πια, γυναίκες άνω των σαράντα χρονών να τεκνοποιούν με ή χωρίς τη βοήθεια της επιστήμης.
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ένα θέμα. Ο οργανισμός της γυναίκας ή θα είναι έτοιμος να συλλάβει, οπότε μπορεί να προχωρήσει στην εγκυμοσύνη από μόνος του χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα ή δεν θα είναι έτοιμος για την εγκυμοσύνη (η ηλικία θα έχει προχωρήσει αρκετά) όπου η σύλληψη θα καταστεί πολύ δύσκολη και σε πολλές περιπτώσεις αδύνατη.
Έτσι λοιπόν, όταν βλέπουμε μια έγκυο η οποία είναι σε ηλικία άνω των 35 χρόνων ή και άνω των 40 χρόνων, φυσιολογικό είναι να συμπεράνουμε ότι ο οργανισμός είναι σε θέση να φέρει εις πέρας την εγκυμοσύνη αυτή.
Θα αναφερθούμε σε εγκυμοσύνες, στις οποίες η σύλληψη γίνεται φυσιολογικά αλλά η έγκυος είναι κάπως προχωρημένης ηλικίας. Δεν θα αναφερθούμε σε εγκυμοσύνες στις οποίες η γυναίκα έχει συλλάβει ενώ βρισκόταν στην εμμηνόπαυση, πράγμα που αποτελεί ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο και χρειάζεται ιδιαίτερη υποστηρικτική ορμονική αγωγή.
Η γυναίκα που βρίσκεται σε κάπως προχωρημένη ηλικία για εγκυμοσύνη, σχεδόν δεν διαφέρει σε τίποτα από τη γυναίκα μικρότερης ηλικίας. Λόγω της προχωρημένης ηλικίας όμως, έχει δοθεί χρόνος σε διάφορες νοσολογικές οντότητες άσχετες με την εγκυμοσύνη να αναπτυχθούν.
Έτσι, έχει πολύ περισσότερο χρόνο να αναπτύξει σακχαρώδη διαβήτη, κάποια πέτρα στη χολή ή στο νεφρό ή ακόμα και κάποιο νεόπλασμα. Αυτές οι καταστάσεις βεβαίως μπορεί να εμφανισθούν και σε μικρότερη ηλικία, αλλά όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να υπάρξουν.
Έτσι λοιπόν, μια γυναίκα που μένει έγκυος σε μεγαλύτερη ηλικία μπορεί να αντιμετωπίζει διάφορες άλλες καταστάσεις μαζί με την εγκυμοσύνη, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν, καθώς και άλλες όπως η καρδιακή νόσος, κιρσοί, νευρολογικά και αιματολογικά σύνδρομα, έρπης, έλκος, νόσος του μαστού.
Η έγκυος που βρίσκεται σε κάπως προχωρημένη ηλικία, παρακολουθείται ιδιαίτερα από τον γυναικολόγο της, ο οποίος κάνει τακτικές αιματολογικές εξετάσεις, στην προσπάθειά του να ελέγξει καλύτερα τη γυναίκα. Ο αρχικός έλεγχος που θα γίνει στην εγκυμοσύνη περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα από τον τακτικό έλεγχο που γίνεται σε μια νέα έγκυο.
Επίσης, το ιστορικό που λαμβάνεται είναι λεπτομερέστατο.
Στη μετέπειτα παρακολούθηση της εγκυμοσύνης, ο γυναικολόγος κάνει τακτικά υπερηχογραφήματα καθώς και άλλα τεστ με τα οποία προσπαθεί να διαγνώσει κάποιο σύνδρομο του παιδιού, που μπορεί να προέλθει από τη μεγαλύτερη ηλικία της μητέρας, όπως είναι το σύνδρομο Down, η δισχιδής ράχις κ.α.
Η αμνιοκέντηση είναι μία εξέταση η οποία γίνεται ως επί το πλείστον σε γυναίκες άνω των 35 χρονών, κατά την οποία λαμβάνεται αμνιακό υγρό από την εσωτερική κοιλότητα της μήτρας και κατόπιν εξετάζεται κυτταρολογικά για την ανεύρεση ορισμένων συνδρόμων που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Εκτός από την πιθανότητα συγγενών ανωμαλιών στο έμβρυο, ο γυναικολόγος θα κάνει τακτικές κολπικές καλλιέργειες για να διατηρεί τον κόλπο καθαρό, όπως και τακτικά υπερηχογραφήματα για να ελέγχει τη ζωηρότητα και σωματική ακεραιότητα του εμβρύου.
Ο γυναικολόγος μπορεί επίσης να υιοθετήσει ορισμένες ειδικές εξετάσεις, που πολλές φορές είναι απαραίτητες όταν η έγκυος είναι κάπως προχωρημένης ηλικίας. Κατά τη διάρκεια του τοκετού θα πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα, λόγω του ότι η έγκυος έχει λιγότερη αντοχή για να φέρει σε πέρας την προσπάθεια του τοκετού, καθώς και περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσει κάποια επιπλοκή, όπως η αδράνεια της μήτρας (ιδιαίτερα αν η γυναίκα είναι πρωτότοκος) κ.ά.
Μετά τον τοκετό πρέπει να υπάρχει στενή παρακολούθηση της λοχείας, διότι πιθανότητες δημιουργίας ψυχολογικών και σωματικών συνδρόμων, είναι αυξημένες. Αν υπήρχαν νοσολογικές οντότητες πριν την εγκυμοσύνη και κατά τη διάρκειά της παρακολουθήθηκαν, θα πρέπει να επανελεγχθούν και να προσπαθήσουμε να τις φέρουμε στην ισορροπία που βρίσκονταν πριν την εγκυμοσύνη.
Η μέλλουσα μητέρα που θα βρίσκεται σε προχωρημένη κάπως ηλικία θα πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα τη διατροφή της, καθώς και να βρίσκεται σε καλή σωματική και ψυχολογική υγεία, έτσι ώστε να μπει στην εγκυμοσύνη με τις καλύτερες δυνατόν προϋποθέσεις.