Εγκυμοσύνη, Τοκετός

Η εγκυμοσύνη υπολογίζεται από την πρώτη μέρα της τελευταίας περιόδου (ΤΕ.Π.) και διαρκεί σαράντα εβδομάδες.

Χωρίζεται σε τρία άνισα τρίμηνα. Το πρώτο τρίμηνο διαρκεί έως τη δωδέκατη εβδομάδα. Το δεύτερο τρίμηνο διαρκεί από τη δωδέκατη εβδομάδα έως την εικοστή τέταρτη.

Το τρίτο τρίμηνο που είναι και το μεγαλύτερο σε διάρκεια ξεκινά από την εικοστή τέταρτη εβδομάδα και διαρκεί έως τον τοκετό. Η πρώτη επίσκεψη γίνεται μετά την έκτη εβδομάδα, δηλ. όταν έχουμε 15 ημέρες καθυστέρηση της περιόδου.

Ιστορικό

Στην πρώτη επίσκεψη θα ληφθεί ένα πλήρες και λεπτομερές ιστορικό. Θα ερωτηθείτε για κληρονομικές ασθένειες που μπορεί να υπάρχουν σε εσάς ή στον σύντροφό σας καθώς και στις οικογένειές σας. Για ασθένειες που έχετε περάσει στο παρελθόν ή πάσχετε, καθώς και φαρμακευτικές αγωγές που δίνονταν πριν την εγκυμοσύνη.

Θα ερωτηθείτε για την περίοδο, τη διάρκεια, τα προβλήματά της, την πρώτη επαφή, τους συντρόφους, τη συχνότητα των επαφών και για τυχόν σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα που πιθανόν έχετε περάσει στο παρελθόν. Για την αντισύλληψη που λαμβάνατε, για προηγούμενες εγκυμοσύνες ή διακοπές αυτών.

Τέλος, γυναικολογικές επεμβάσεις, καθώς επίσης και άλλες χειρουργικές επεμβάσεις. Σε περίπτωση που δεν είναι η πρώτη εγκυμοσύνη θα ερωτηθείτε για τη διάρκεια της προηγούμενης εγκυμοσύνης ή των προηγούμενων, καθώς επίσης για την έκβαση και το βάρος των προηγούμενων παιδιών.

Φυσική Εξέταση

Σε κάθε επίσκεψη εξετάζονται τα άκρα για κιρσούς και πρηξίματα. Μία ελαφρά διόγκωση όσο προχωράει η εγκυμοσύνη είναι φυσιολογική, λόγω της κατακράτησης των υγρών, αλλά το υπερβολικό πρήξιμο είναι ένδειξη προεκλαμψίας στο τρίτο συνήθως τρίμηνο.

Επίσης, γίνεται ψηλάφηση των μαστών για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν όγκοι. Θα μετρηθεί το βάρος και η πίεση.

Γυναικολογική Εξέταση

Κατά τη γυναικολογική εξέταση θα γίνει επισκόπηση του κόλπου για να διαπιστωθούν τυχόν ανατομικές ανωμαλίες του κόλπου ή του τραχήλου. Η εξέταση γίνεται πάντα με τη δέουσα προσοχή λόγω της εγκυμοσύνης. Σε περίπτωση που δεν έχει γίνει τεστ ΠΑΠ για περισσότερο από ένα χρόνο θα γίνει το τεστ.

Το τεστ ΠΑΠ είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για να ξέρουμε την κατάσταση του τραχήλου της μήτρας στην αρχή της εγκυμοσύνης, αφού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η μεγάλη αύξηση των ορμονών μπορεί να διαφοροποιήσει την κατάσταση του τραχήλου γρηγορότερα από το συνηθισμένο.

Μέτρηση βάρους

Στη πρώτη επίσκεψη θα καταγραφεί το βάρος της εγκύου, η οποία θα ζυγίζεται σε κάθε επίσκεψη για να ελεγχθεί αν συμβαδίζει με την εβδομάδα εγκυμοσύνης που διανύει. Η συνολική αύξηση βάρους πρέπει να είναι 9-12 κιλά σε όλη την εγκυμοσύνη.

Μια μικρή απώλεια βάρους κατά το πρώτο τρίμηνο είναι φυσιολογική, λόγω της πρωινής αδιαθεσίας και των εμετών (υπερέμεση της κύησης). Μία όμως αύξηση μεγαλύτερη από το φυσιολογικό θα πρέπει να μας επιστήσει την προσοχή σε ό,τι αφορά τη διατροφή.

Μία απότομη αύξηση μπορεί να είναι ένδειξη προεκλαμψίας.

Η μεγάλη αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη δημιουργεί έμβρυα μεγαλύτερα από το σωματότυπο της γυναίκας και δυσαναλογία κατά τον τοκετό. Η δυσαναλογία (μεγάλο έμβρυο σε σχέση με την λεκάνη της εγκύου) οδηγεί σε καισαρική τομή.

Η μεγάλη αύξηση βάρους ενοχοποιείται και για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη στην εγκυμοσύνη, κατάσταση ιδιαίτερα επικίνδυνη.

Διαβάστε επίσης το χρήσιμο άρθρο μας σχετικά με τον Διαβήτη Κύησης.

Καλλιέργεια Κολπικού Υγρού

Στις πρώτες εβδομάδες της κύησης γίνεται πάντα μια καλλιέργεια κολπικού υγρού για να διαπιστωθεί αν υπάρχει κάποια μόλυνση που θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στην εγκυμοσύνη. Γίνεται καλλιέργεια για κοινά μικρόβια, όπως στρεπτόκοκκος Β, gardenela vaginalis κ.α., σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, βλεννόρροια, τριχομονάδες κ.α., καθώς επίσης για χλαμύδια, μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα.

Τα μικρόβια μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην εγκυμοσύνη, όπως ρήξη υμένων, πρόωρο τοκετό και μόλυνση εμβρύου. Σε περίπτωση μόλυνσης δίνεται η ανάλογη θεραπεία και επαναλαμβάνεται η καλλιέργεια μετά το τέλος της.

Η καλλιέργεια κολπικού υγρού επαναλαμβάνεται κατά τον όγδοο μήνα για να διερευνήσουμε τυχόν μικρόβια που θα μπορούσαν να μολύνουν το έμβρυο κατά τον τοκετό.

Υπερηχογράφημα

Το πρώτο υπερηχογράφημα γίνεται στην πρώτη επίσκεψη. Θα διαπιστωθεί η θέση της εγκυμοσύνης (ενδομήτρια ή εξωμήτρια) καθώς και ο αριθμός των εμβρύων (ένα ή περισσότερα). Επίσης μετά τις 6 εβδομάδες μπορούμε στο διακολπικό υπερηχογράφημα να δούμε την καρδιά του εμβρύου που πάλλεται.

Θα μετρήσουμε το έμβρυο έτσι ώστε να καθορίσουμε την υπερηχογραφική ηλικία του και να καθορίσουμε την πιθανή ημερομηνία τοκετού.

Εξετάσεις

Στο πρώτο τρίμηνο θα γίνουν μια σειρά από αιματολογικές εξετάσεις που τα αποτελέσματα τους θα δώσουν χρήσιμες πληροφορίες.

Στη γενική αίματος ελέγχουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του αίματος, όπως τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης (Hb), τα λευκά αιμοσφαίρια, τον αιματοκρίτη, τα αιμοπετάλια. Η αιμοσφαιρίνη είναι η βασική πρωτεΐνη που περιέχει σίδηρο και μεταφέρει το οξυγόνο στους ιστούς και το έμβρυο.

Χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης σημαίνουν αναιμία. Θα πρέπει η έγκυος να εμπλουτίσει το διαιτολόγιό της με συμπληρώματα σιδήρου και τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Τα λευκά αιμοσφαίρια αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού σύστηματος και σε περίπτωση αύξησής τους δείχνουν μόλυνση.

Τα αιμοπετάλια δείχνουν την ικανότητα του αίματος να πήζει σε περίπτωση αιμορραγίας.

Στη γενική ούρων διαπιστώνουμε την κατάσταση των νεφρών, όργανα που υπερλειτουργούν κατά την εγκυμοσύνη. Ανεύρεση πολλών πυοσφαιρίων είναι ένδειξη ουρολοίμωξης, που είναι συχνότερη κατά την εγκυμοσύνη λόγω αύξησης των υγρών του κόλπου.

Σε αυτή την περίπτωση θα γίνει καλλιέργεια ούρων για να διαπιστωθεί το μικρόβιο και να δοθεί η ανάλογη θεραπεία.

Αν εντοπισθεί σάκχαρο στα ούρα σε δύο συνεχόμενες εξετάσεις, αυτό είναι ένδειξη διαβήτη κύησης και θα πρέπει να κάνετε ειδική εξέταση αίματος για να ελεγχθούν οι τιμές της γλυκόζης στο αίμα.
Υψηλό λεύκωμα στα ούρα είναι ένδειξη προεκλαμψίας ή λοίμωξης του ουροποιητικού.

Η παρουσία κετόνης στα ούρα υποδεικνύει διαταραχές στο μεταβολισμό και αποτελεί ένδειξη διαβήτη. Είναι η αιτία για τους κακοήθεις εμετούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Το σάκχαρο είναι αρκετά σημαντική εξέταση που μπορεί να διαπιστώσει ακόμα και από την αρχή της εγκυμοσύνης τον διαβήτη κύησης, που είναι συχνότερος σήμερα. Αν διαπιστωθεί αύξηση του σακχάρου στην αρχή της εγκυμοσύνης, τότε θα γίνεται συχνή εξέταση.

Οι εξετάσεις θα αναδείξουν την ομάδα αίματος και τον παράγοντα ρέζους. Η ομάδα είναι σημαντική σε περίπτωση μετάγγισης. Ο παράγων ρέζους είναι πιο σημαντικός στην εγκυμοσύνη. Είναι πρωτεΐνη που όταν βρίσκεται πάνω στα ερυθρά αιμοσφαίρια έχουμε ρέζους θετικό, σε περίπτωση απουσίας της έχουμε ρέζους αρνητικό.

Σε μια γυναίκα ρέζους αρνητική, αν ο σύντροφος της είναι ρέζους θετικό, ή έχει γεννήσει άλλο παιδί ρέζους θετικό, τότε χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην εγκυμοσύνη. Ελέγχουμε την ευαισθητοποίηση στον παράγοντα Rhesus κάθε μήνα.

Ο σίδηρος είναι βασικό συστατικό για τη δημιουργία της αιμοσφαιρίνης και τη μεταφορά του οξυγόνου. Συνήθως, οι γυναίκες με τη μηνιαία απώλεια αίματος λόγω περιόδου έχουν έλλειψη σιδήρου. Στη εγκυμοσύνη δίνονται συμπληρώματα σιδήρου, λόγω αυξημένης ανάγκης της μητέρας και του εμβρύου.

Η φεριττίνη είναι το μέσω μεταφοράς του σιδήρου στο αίμα.

Ηλεκτροφόριση αιμοσφαιρίνης δείχνει αν είστε φορέας του στίγματος της μεσογειακής αναιμίας ή άλλης αναιμίας. Σε περίπτωση που η εξέταση είναι θετική πρέπει να γίνει έλεγχος του πατέρα για να διαπιστωθεί αν είναι και αυτός φορέας.

Αν έχουμε δύο θετικά αποτελέσματα πρέπει να ελέγξουμε το έμβρυο για νόσο μεσογειακής ή άλλης αναιμίας.

Γίνεται έλεγχος για τοξόπλασμα. Το τοξόπλασμα είναι ένα παράσιτο που ζει στις ακαθαρσίες της γάτας και οτιδήποτε μολύνεται από αυτές. Σε περίπτωση μόλυνσης, εκτός εγκυμοσύνης, η γυναίκα δημιουργεί αντισώματα κατά του μικροβίου που συνήθως την προστατεύουν για την υπόλοιπη ζωή της.

Αν όμως προσβληθεί στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, που δεν υπάρχουν τα αντισώματα, τότε το μικρόβιο προσβάλλει το έμβρυο δημιουργώντας αποβολές ή βαριά προβλήματα στο έμβρυο. Σε περίπτωση που η έγκυος δεν έχει έρθει σε επαφή με τοξόπλασμα συστήνεται ιδιαίτερη προσοχή στην υγιεινή και γίνεται τακτικός έλεγχος των αντισωμάτων.

Με τη συγκεκριμένη εξέταση διαπιστώνεται αν η έγκυος έχει αντισώματα κατά της ερυθράς. Αν δεν έχει ανοσία τότε πρέπει να αποφεύγει την επαφή με άτομα που έχουν ερυθρά. Αν κολλήσει στο πρώτο τρίμηνο, τότε το έμβρυο κινδυνεύει να προσβληθεί από τύφλωση, κώφωση και καρδιακά προβλήματα.

Σε περίπτωση μόλυνσης στο πρώτο τρίμηνο, συνήθως γίνεται διακοπή της κύησης. Σε γυναίκες εκτός εγκυμοσύνης που προγραμματίζουν εγκυμοσύνη, αν δεν υπάρχει ανοσία συνιστάται το εμβόλιο.

Είναι ίωση που δεν πρέπει να προσβάλλει την έγκυο το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο, γιατί δημιουργεί προβλήματα στο έμβρυο.

Σε περίπτωση που η έγκυος πάσχει από ηπατίτιδα πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα σε οποιαδήποτε επέμβαση στην εγκυμοσύνη για να μην μεταφερθεί ο ιός στο έμβρυο. Πιο σημαντική είναι η περίοδος του τοκετού και της λοχίας, ώστε να μην υπάρχει μόλυνση του εμβρύου από τον ιο.

Στο έμβρυο μετά τον τοκετό γίνεται ανοσοπροφύλαξη και εμβόλιο.

Η λιστέρια είναι μικρόβιο που βρίσκεται στις ακαθαρσίες. Πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη υγιεινή και σε περίπτωση μόλυνσης να γίνεται θεραπεία. Προκαλεί πρόωρους τοκετούς και αποβολές.

Η σύφιλη σήμερα είναι σπάνιο νόσημα. Σε περίπτωση που μια γυναίκα έχει προσβληθεί από αυτό το μικρόβιο πρέπει να γίνει θεραπεία πριν την εγκυμοσύνη. Κατά την εγκυμοσύνη μεταφέρει το μικρόβιο στο έμβρυο, στο οποίο δημιουργούνται βαριές βλάβες.

Η καρδιά είναι όργανο που στην εγκυμοσύνη υπερλειτουργεί, έτσι μια καρδιολογική εξέταση και ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα θεωρούνται απαραίτητα για να αποκλείσουμε τυχόν προβλήματα που μπορούν να προέλθουν από την καρδιά της εγκύου.

Πρόκειται για τη χρήση υπερηχητικών ακουστικών κυμάτων, τα οποία δεν ακούγονται, ούτε γίνονται αισθητά αλλά δίνουν την εικόνα του εμβρύου και του πλακούντα. Οι υπέρηχοι είναι ακίνδυνοι τόσο για εσάς όσο και για το έμβρυο σας, γι΄ αυτό μπορείτε να τους επαναλαμβάνετε τόσο συχνά όσο σας συστήνει ο θεράπων ιατρός σας. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι υπέρηχοι αποτελούν ένα πολύ χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο. Στην αρχή της εγκυμοσύνης χρησιμοποιούνται για να προσδιοριστεί χρονικά η κύηση, ο αριθμός των εμβρύων και η βιωσιμότητά τους. Αργότερα αξιολογείται ο ρυθμός ανάπτυξης του εμβρύου, η θέση του πλακούντα, η ποσότητα του αμνιακού υγρού καθώς και τυχόν ανατομικές ανωμαλίες του εμβρύου. Αν η εγκυμοσύνη σας εξελίσσεται ομαλά, δεν θα χρειαστεί να κάνετε πάνω από τρία υπερηχογραφήματα. Οι υπέρηχοι χρησιμοποιούνται και βοηθητικά στις επεμβατικές μεθόδους όπως στην αμνιοπαρακέντηση και στη λήψη τροφοβλάστης. Με το υπερηχογράφημα μπορούμε να διαγνώσουμε το 70% των σοβαρών ανωμαλιών και το 40% των ελαφρών ανωμαλιών με τις οποίες ενδεχομένως μπορεί να γεννηθεί ένα παιδί.

Τα «καθιερωμένα» υπερηχογραφήματα σε μια ομαλή εγκυμοσύνη είναι:

  • Την 6η εβδομάδα. Πρόκειται για το πρώτο και σημαντικότερο υπερηχογράφημα στο οποίο θα διαπιστώσει ο γιατρός την ομαλή πορεία και τη θέση του εμβρύου.

  • Την 8η περίπου εβδομάδα. Προσδιορίζεται επακριβώς το χρονικό στάδιο της εγκυμοσύνης και η ηλικία του εμβρύου, ενώ παράλληλα επιβεβαιώνεται η ομαλή εξέλιξη της κύησης, με κύριο σημείο αναφοράς την ένδειξη καρδιακής λειτουργίας του εμβρύου.

  • Ανάμεσα στην 11η – 14η εβδομάδα, γίνεται υπερηχογράφημα για τον προσδιορισμό της αυχενικής διαφάνειας (πάχος του ιστού πάνω από τον αυχένα του εμβρύου), εξέταση για τυχόν ανωμαλίες στο έμβρυο (όπως σύνδρομο Down).

  • Την 20η – 22η  εβδομάδα, πραγματοποιείται το υπερηχογράφημα Β-επιπέδου στο οποίο μπορεί σε ποσοστό 75% να εξεταστεί η αρτιμέλεια του εμβρύου.  Κατά της διάρκεια αυτού του υπερηχογραφήματος εξετάζεται αναλυτικά η ανατομία του εμβρύου, προσδιορίζεται η θέση του πλακούντα, η ποσότητα του αμνιακού υγρού, μετριέται η ανάπτυξη του εμβρύου και διερευνούνται τυχόν χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Επίσης στο υπερηχογράφημα εντοπίζονται οι κυήσεις αυτές που εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο υπολειπόμενης ενδομήτριας ανάπτυξης ή προεκλαμψίας.

  • Τέλος, περίπου στην 30η εβδομάδα έχουμε το υπερηχογράφημα Doppler αγγείων, που μετράει τη ροή αίματος στον ομφάλιο λώρο και στις δύο μητριαίες αρτηρίες, για να διαπιστωθεί εάν ο πλακούντας τροφοδοτείται επαρκώς ή αν υπάρχουν σημάδια πλακουντιακής ανεπάρκειας. Μερικοί μαιευτήρες συμβουλεύουν η εξέταση αυτή να πραγματοποιείται σε όλες τις γυναίκες και άλλοι σε αυτές που παρουσιάζουν επιπλοκές στην παρούσα ή σε προηγούμενες κυήσεις.

Η ιδανική στιγμή για την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης εξέτασης, είναι μεταξύ της 28ης και της 32ης εβδομάδας. Τότε έχουν αναπτυχθεί καλά τα χαρακτηριστικά του προσώπου του μωρού και υπάρχει και αρκετό αμνιακό υγρό για τη σύλληψη ποιοτικών τρισδιάστατων εικόνων. Το πλεονέκτημα της τρισδιάστατης 3D και τετραδιάστατης 4D υπερηχογραφίας είναι ότι δίνει την ευχαρίστηση να δούμε το έμβρυο σε πραγματικό χρόνο (real time) να κινείται στο φυσικό του περιβάλλον. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ευκολότερη διάγνωση ανατομικών βλαβών και γενετικών δυσλειτουργιών στο σχηματισμό των άνω και κάτω άκρων, αλλά και διάφορες ανωμαλίες, όπως το λαγώχειλο, το λυκόστομα ή τη δισχιδή ράχη.

Τα συμπεράσματα που θα εξαχθούν μπορούν να βοηθήσουν πολύ στον σχεδιασμό της αγωγής και φροντίδας που θα δοθεί στο μωρό μετά τον τοκετό. Οι εικόνες αποθηκεύονται στον υπολογιστή σε ψηφιακή μορφή και μπορούν να μελετηθούν εκ νέου σε μελλοντική εξέταση.

Ο έλεγχος της Α-Φετοπρωτεΐνης συνήθως πραγματοποιείται στο τέλος του τέταρτου μήνα. Πρόκειται για μια ειδικής ουσία, που εντοπίζεται στο αίμα σας σε διάφορα ποσοτικά επίπεδα σε όλη τη διάρκεια της κύησης και η οποία προέρχεται από το νευρικό σωλήνα του εμβρύου. Η μέτρηση της α-φετοπρωτεΐνης χρησιμοποιείται κυρίως για τον έλεγχο ύπαρξης βλαβών του νευρικού σωλήνα στο έμβρυο, όπως είναι η δισχιδής ράχη και η ανεγκεφαλία. Η εξέταση γίνεται μεταξύ 15ης και 20ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης, αλλά δεν είναι απολύτως διαγνωστική για την ύπαρξη γενετικών ανωμαλιών. Ωστόσο, εάν η α-φετοπρωτεΐνη (AFP) είναι ασυνήθιστα υψηλή, πρόσθετες εξετάσεις συμπεριλαμβανομένων του υπερήχου και του ελέγχου του αμνιακού υγρού για AFP, είναι απαραίτητες.

Η εξέταση για την α-φετοπρωτεΐνη γίνεται σε συνδυασμό με τη μέτρηση της οιστριόλης και της χοριακής γοναδοτροπίνης. Ο συνδυασμός των 3 εξετάσεων είναι γνωστός ως «τριπλό τεστ» ή «άλφα τεστ». Η μέτρηση των τριών αυτών μορίων παρέχει πληροφορίες για ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα, την τρισωμία 18 και την τρισωμία 21 (σύνδρομο Down). Η ακριβής εμβρυϊκή ηλικία είναι απαραίτητη για το ακριβές αποτέλεσμα της εξέτασης, επειδή τα επίπεδα των μετρούμενων παραγόντων διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία κύησης.

Πραγματοποείται μεταξύ της 36ης και 38ης εβδομάδας,προκειμένου να αξιολογηθεί ο κίνδυνος πρόωρου τοκετού ή ενδομήτριας λοίμωξης.

Ειδικές εξετάσεις

Αν και όταν διαπιστωθεί ότι υπάρχουν πιθανότητες κάποιας ανωμαλίας στο μωρό, ο γιατρός καταφεύγει σε ειδικά τεστ που αποκαλύπτουν ενδεχόμενες βλάβες στο έμβρυο. Με αυτές τις εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου, εξετάζεται η κατάσταση της υγείας του μωρού, ώστε να μη γεννηθεί σε σοβαρές παθήσεις, όπως το σύνδρομο down ή η μεσογειακή αναιμία ή η ινοκυστική νόσος. Στα ειδικά αυτά τεστ υποβάλλονται μόνο οι μέλλουσες μαμάδες των οποίων το ιστορικό – ή και του συντρόφου τους – εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία του μωρού που θα έρθει στον κόσμο.
Όπως:

  • Αν η μέλλουσα μητέρα είναι άνω των 35 χρόνων, γιατί αυξάνονται οι πιθανότητες το μωρό της να γεννηθεί με χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως το σύνδρομο Down.

  • Αν η ίδια ή ο σύντροφος της είναι φορείς κάποιας χρωμοσωμικής ανωμαλίας, χωρίς όμως να νοσούν, φορείς μεσογειακής αναιμίας ή άλλων σοβαρών νοσημάτων ή φέρουν κληρονομικές παθήσεις.

  • Αν η έγκυος έχει ήδη φέρει στον κόσμο παιδί με χρωμοσωμικές ανωμαλίες ή έχει ιστορικό αποβολών.

  • Όταν το υπερηχογράφημα Β-επιπέδου δείξει ότι το έμβρυο έχει κάποια συγγενή ανωμαλία, ή αν η αυχενική διαφάνεια μαζί με το PAP-A είναι παθολογική.

Μέθοδοι προγεννητικής διάγνωσης

Σήμερα έχουμε διάφορες τεχνικές, επεμβατικές και μη, για την προγεννητική διάγνωση, εφ’ όσον υπάρχουν «ύποπτες» ενδείξεις. Οι πιο συνηθισμένες τεχνικές είναι:

Γίνεται το πρώτο τρίμηνο, την 10η με 12η εβδομάδα της κύησης. Η λήψη τροφοβλάστης περιλαμβάνει εξέταση των χοριακών λαχνών (πολύ μικρά τεμάχια του πλακούντα). Το έμβρυο και ο πλακούντας αναπτύσσονται από το ίδιο κύτταρο και έτσι τα χρωμοσώματα των κυττάρων του πλακούντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο των χρωμοσωμάτων του εμβρύου. Χορηγείται τοπικό αναισθητικό και μια λεπτή βελόνα διαπερνά την μήτρα αποσπώντας ένα μικρό δείγμα χοριακών λαχνών.

Η βελόνα παρακολουθείται συνεχώς υπερηχογραφικά, ώστε να αποφευχθεί πιθανός τραυματισμός του εμβρύου. Η όλη διαδικασία διαρκεί 2-3 λεπτά και στη συνέχεια ελέγχεται η καρδιακή λειτουργία του εμβρύου.

Γίνεται την 16η με 18η εβδομάδα της κύησης, κυρίως όταν μια γυναίκα κυοφορεί και είναι άνω των 35 ετών, ή όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό με κάποιο γενετικό νόσημα. Ο γιατρός με μια βελόνα τρυπά την κοιλιά, τη μήτρα και φτάνει στον αμνιακό σάκο. Με τη βελόνα παίρνει αμνιακό υγρό μέσα στο οποίο υπάρχουν κύτταρα του εμβρύου. Στόχος είναι η εύρεση ή όχι χρωμοσωματικών ανωμαλιών.

Πρόκειται για μια εξέταση που πραγματοποιείται μετά τον δέκατο όγδοο μήνα της κύησης σε σπάνιες περιπτώσεις. Αποκαλύπτει με ασφάλεια τη πιθανότητα ασυμβατότητας ρέζους και αν το έμβρυο πάσχει ή όχι από χρωμοσωμική ανωμαλία.

H τεχνική PGD (προεμφυτευτική γενετική διάγνωση) αποτελεί πρωτοποριακή εξέλιξη στον τομέα της προγεννητικής διάγνωσης, η οποία εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια από τους ειδικούς της υπογονιμότητας, σε συνδυασμό με την εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) και ανιχνεύει γενετικά νοσήματα του εμβρύου πριν το έμβρυο μεταφερθεί στη μητρική κοιλότητα. Δίνει τη δυνατότητα σε ζευγάρια με ένδειξη πιθανότητας προβληματικής κύησης  με  μονογονιδιακά  κληρονομικά νοσήματα για το έμβρυο, όπως είναι η  μεσογειακή αναιμία και η  ινοκυστική νόσος, ή με χρωμοσομικές ανωμαλίες, να επιλέξουν κύηση με φυσιολογικούς δείκτες και υγιή έμβρυα. Η διαδικασία της εξέτασης περιλαμβάνει βιοψία σε ένα  κύτταρο από κάθε έμβρυο της εξωσωματικής, το οποίο ελέγχεται για γενετικό νόσημα.  Στη συνέχεια εμφυτεύονται στη μήτρα της μέλλουσας μητέρας τα έμβρυα που είναι απαλλαγμένα από χρωμοσωμικές ανωμαλίες και άλλα κληρονομκά νοσήματα για τα οποία έγινε ο έλεγχος.

Τοκετός

Ο τοκετός ξεκινά διαφορετικά σε κάθε γυναίκα. Το μόνο αληθινό όμως σημάδι της έναρξης του τοκετού είναι οι συχνές και περιοδικές συσπάσεις. Η διάρκεια του τοκετού διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Η μέση διάρκεια του πρώτου τοκετού είναι 12 έως 14 ώρες, ενώ στους επόμενους διαρκεί λιγότερο.

Πότε να καλέσετε τον γιατρό

Όταν πλησιάζει η σημαντική στιγμή του τοκετού η ανησυχία των περισσότερων γυναικών είναι μεγάλη και γι αυτό έχουν την ανάγκη να καθησυχάζονται συχνά από τον γιατρό τους για το αν άρχισε ο τοκετός ή όχι. Θα πρέπει να καλέσετε τον γιατρό σας σε περίπτωση που:

  • Οι συσπάσεις είναι κάθε 10 λεπτά.

  • Έχετε ρήξη υμένων (σπάνε τα νερά) ειδικά αν αυτά δεν είναι διαυγή.

  • Έχετε κολπική αιμόρροια.

  • Έχετε έντονους πόνους και δυσκολεύεστε να περπατήσετε κατά τη διάρκεια των συσπάσεων.

  • Ανησυχείτε για την υγεία σας ή για την υγεία του μωρού σας.

Αν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα που σας ανησυχεί, μη διστάσετε να ενημερώσετε τον γιατρό σας οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας.

Στο Νοσοκομείο

Πηγαίνοντας στο νοσοκομείο η εγκυμονούσα παίρνει τα πράγματα τηςοιμάσει από πριν. Πηγαίνετε στην παραλαβή του νοσοκομείου και εκεί ο γιατρός ή η μαία θα ακούσει την καρδιά του εμβρύου για να βεβαιωθεί ότι όλα πάνε καλά.

Θα γίνει γυναικολογική εξέταση, ώστε να εκτιμηθεί το πάχος, η υφή και η διαστολή του τραχήλου σας.
Θα κάνετε ένα γρήγορο ντους και θα φορέστε ένα νυχτικό. Μετά, η νοσοκόμα θα σας συνοδεύσει σε ένα δωμάτιο στο οποίο βρίσκεται ο καρδιοτοκογράφος με το οποίο μετρώνται οι συστολές της μήτρας και οι χτύποι της καρδιάς του εμβρύου.

Τα στάδια του τοκετού

Ο τοκετός χωρίζεται σε 3 στάδια:

Διαστολή. Αυτό το στάδιο αρχίζει όταν η έγκυος γυναίκα αρχίσει να έχει κανονικές συστολές, οι οποίες βοηθούν ώστε να γίνει διαστολή του τραχήλου. Συνήθως αυτό το στάδιο χωρίζεται σε δύο φάσεις. Η 1η φάση, ‘λανθάνουσα’, διαρκεί από την έναρξη της διαστολής του τραχήλου έως τα 4cm διαστολής.

Από τα 4cm και μετά αρχίζει η ‘ενεργή’ φάση της διαστολής, με την οποία οι συσπάσεις διαστέλλουν τον τράχηλο έως τα 10cm. Το πρώτο στάδιο του τοκετού μπορεί να επέλθει σε μια γυναίκα σταδιακά έχοντας για αρκετές ώρες ασυντόνιστες συστολές.

Σε άλλες γυναίκες, η έναρξη του τοκετού μπορεί να είναι σαφής και οι συστολές να αρχίσουν με σταθερή διάρκεια και περίοδο από την αρχή. Η διάρκεια του πρώτου σταδίου ενός φυσιολογικού τοκετού κατά μέσο όρο είναι 10 ώρες.

Εξώθηση. Αυτό το στάδιο αρχίζει όταν ο τράχηλος είναι πλήρως διεσταλμένος (10cm) και τελειώνει με τη γέννηση του μωρού. Η μέση διάρκεια αυτού του σταδίου είναι 1 έως 2 ώρες, αλλά αυτό διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και από τοκετό σε τοκετό.

Υστεροτοκία. Αυτό το στάδιο αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού και διαρκεί έως ότου εξέλθει ο πλακούντας και οι υμένες που βρίσκονται μέσα στη μήτρα. Αυτό διαρκεί από 10 λεπτά έως 1 ώρα.
Συνήθως ο πλακούντας αποκολλάται μέσα σε 5-10 λεπτά.

Μετά τον τοκετό

Μετά τη γέννηση και του πλακούντα η μήτρα συνεχίζει συσπάσεις, πολύ ελαφρότερες, ώστε να μικρύνει, στραγγαλίζοντας τα αγγεία που έδιναν αίμα στον πλακούντα, και έτσι αποφεύγεται η αιμορραγία. Ελέγχεται η μήτρα περιοδικά, ώστε να βεβαιωθούμε ότι παραμένει συσπασμένη και στεγνή (μη αιμορραγική).

Γίνεται καθαρισμός του κόλπου από το αίμα, τα αμνιακά και τις βλέννες και συρράπτεται η μικρή τομή που είχε γίνει στο αιδοίο. Το μωρό περιποιείται και παρακολουθείται από νεογνολόγο παιδίατρο, ώστε να τύχει της καλύτερης παρακολούθησης τα πρώτα λεπτά της ζωής του.

Σε περίπτωση που η μήτρα δεν είναι επαρκώς συσπασμένη χορηγείται oxytocin (ορμόνη που προκαλεί σύσπαση στη μήτρα). Μικρές συσπάσεις συνεχίζουν να διαπερνούν τη μήτρα, έτσι ώστε να αποφευχθεί η αιμορραγία και δίνουν την αίσθηση πόνων περιόδου.

Η μήτρα πλέον είναι στο ύψος του ομφαλού ή κάτω από αυτόν. Ο γιατρός εξετάζει τον πλακούντα για να βεβαιωθεί ότι είναι ολόκληρος. Σε περίπτωση επισκληριδίου ο αναισθησιολόγος αφαιρεί το καθετηράκι από το οποίο έδινε φάρμακο.

Αυτό διαρκεί μια στιγμή και δεν πονάει. Από αυτή τη στιγμή μπορείτε να έχετε το μωρό στην αγκαλιά σας, καθώς εξοικειώνεστε με αυτό και το θαύμα της γέννησης.

Τοκετός μετά τα 40

Είναι αρκετά συνηθισμένο, τώρα πια, γυναίκες άνω των σαράντα χρονών να τεκνοποιούν με ή χωρίς τη βοήθεια της επιστήμης.

Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ένα θέμα. Ο οργανισμός της γυναίκας ή θα είναι έτοιμος να συλλάβει, οπότε μπορεί να προχωρήσει στην εγκυμοσύνη από μόνος του χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα ή δεν θα είναι έτοιμος για την εγκυμοσύνη (η ηλικία θα έχει προχωρήσει αρκετά) όπου η σύλληψη θα καταστεί πολύ δύσκολη και σε πολλές περιπτώσεις αδύνατη.

Έτσι λοιπόν, όταν βλέπουμε μια έγκυο η οποία είναι σε ηλικία άνω των 35 χρόνων ή και άνω των 40 χρόνων, φυσιολογικό είναι να συμπεράνουμε ότι ο οργανισμός είναι σε θέση να φέρει εις πέρας την εγκυμοσύνη αυτή.

Θα αναφερθούμε σε εγκυμοσύνες, στις οποίες η σύλληψη γίνεται φυσιολογικά αλλά η έγκυος είναι κάπως προχωρημένης ηλικίας. Δεν θα αναφερθούμε σε εγκυμοσύνες στις οποίες η γυναίκα έχει συλλάβει ενώ βρισκόταν στην εμμηνόπαυση, πράγμα που αποτελεί ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο και χρειάζεται ιδιαίτερη υποστηρικτική ορμονική αγωγή.

Η γυναίκα που βρίσκεται σε κάπως προχωρημένη ηλικία για εγκυμοσύνη, σχεδόν δεν διαφέρει σε τίποτα από τη γυναίκα μικρότερης ηλικίας. Λόγω της προχωρημένης ηλικίας όμως, έχει δοθεί χρόνος σε διάφορες νοσολογικές οντότητες άσχετες με την εγκυμοσύνη να αναπτυχθούν.

Έτσι, έχει πολύ περισσότερο χρόνο να αναπτύξει σακχαρώδη διαβήτη, κάποια πέτρα στη χολή ή στο νεφρό ή ακόμα και κάποιο νεόπλασμα. Αυτές οι καταστάσεις βεβαίως μπορεί να εμφανισθούν και σε μικρότερη ηλικία, αλλά όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να υπάρξουν.

Έτσι λοιπόν, μια γυναίκα που μένει έγκυος σε μεγαλύτερη ηλικία μπορεί να αντιμετωπίζει διάφορες άλλες καταστάσεις μαζί με την εγκυμοσύνη, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν, καθώς και άλλες όπως η καρδιακή νόσος, κιρσοί, νευρολογικά και αιματολογικά σύνδρομα, έρπης, έλκος, νόσος του μαστού.

Η έγκυος που βρίσκεται σε κάπως προχωρημένη ηλικία, παρακολουθείται ιδιαίτερα από τον γυναικολόγο της, ο οποίος κάνει τακτικές αιματολογικές εξετάσεις, στην προσπάθειά του να ελέγξει καλύτερα τη γυναίκα. Ο αρχικός έλεγχος που θα γίνει στην εγκυμοσύνη περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα από τον τακτικό έλεγχο που γίνεται σε μια νέα έγκυο.

Επίσης, το ιστορικό που λαμβάνεται είναι λεπτομερέστατο.

Στη μετέπειτα παρακολούθηση της εγκυμοσύνης, ο γυναικολόγος κάνει τακτικά υπερηχογραφήματα καθώς και άλλα τεστ με τα οποία προσπαθεί να διαγνώσει κάποιο σύνδρομο του παιδιού, που μπορεί να προέλθει από τη μεγαλύτερη ηλικία της μητέρας, όπως είναι το σύνδρομο Down, η δισχιδής ράχις κ.α.

Η αμνιοκέντηση είναι μία εξέταση η οποία γίνεται ως επί το πλείστον σε γυναίκες άνω των 35 χρονών, κατά την οποία λαμβάνεται αμνιακό υγρό από την εσωτερική κοιλότητα της μήτρας και κατόπιν εξετάζεται κυτταρολογικά για την ανεύρεση ορισμένων συνδρόμων που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Εκτός από την πιθανότητα συγγενών ανωμαλιών στο έμβρυο, ο γυναικολόγος θα κάνει τακτικές κολπικές καλλιέργειες για να διατηρεί τον κόλπο καθαρό, όπως και τακτικά υπερηχογραφήματα για να ελέγχει τη ζωηρότητα και σωματική ακεραιότητα του εμβρύου.

Ο γυναικολόγος μπορεί επίσης να υιοθετήσει ορισμένες ειδικές εξετάσεις, που πολλές φορές είναι απαραίτητες όταν η έγκυος είναι κάπως προχωρημένης ηλικίας. Κατά τη διάρκεια του τοκετού θα πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα, λόγω του ότι η έγκυος έχει λιγότερη αντοχή για να φέρει σε πέρας την προσπάθεια του τοκετού, καθώς και περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσει κάποια επιπλοκή, όπως η αδράνεια της μήτρας (ιδιαίτερα αν η γυναίκα είναι πρωτότοκος) κ.ά.

Μετά τον τοκετό πρέπει να υπάρχει στενή παρακολούθηση της λοχείας, διότι πιθανότητες δημιουργίας ψυχολογικών και σωματικών συνδρόμων, είναι αυξημένες. Αν υπήρχαν νοσολογικές οντότητες πριν την εγκυμοσύνη και κατά τη διάρκειά της παρακολουθήθηκαν, θα πρέπει να επανελεγχθούν και να προσπαθήσουμε να τις φέρουμε στην ισορροπία που βρίσκονταν πριν την εγκυμοσύνη.

Η μέλλουσα μητέρα που θα βρίσκεται σε προχωρημένη κάπως ηλικία θα πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα τη διατροφή της, καθώς και να βρίσκεται σε καλή σωματική και ψυχολογική υγεία, έτσι ώστε να μπει στην εγκυμοσύνη με τις καλύτερες δυνατόν προϋποθέσεις.