Χαμηλή απόκριση στην εξωσωματική

Ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα στην εξωσωματική γονιμοποίηση σήμερα είναι αυτό που ονομάζουμε «χαμηλή απόκριση ωοθηκών». Πρόκειται για την περίπτωση κατά την οποία μια γυναίκα που υποβάλλεται σε φαρμακευτική αγωγή για τη διέγερση των ωοθηκών και την παραγωγή ωαρίων δεν ανταποκρίνεται όπως θα αναμενόταν και παράγει πολύ λίγα ή και καθόλου ωάρια.

Είναι γνωστό πως τα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης με εξωσωματική γονιμοποίηση σχετίζονται απευθείας με τον αριθμό και την ποιότητα των εμβρύων που μεταφέρονται. Όσο πιο πολλά ωάρια παράγει μια γυναίκα κατά τη διέγερση των ωοθηκών, τόσο πιο πολλά έμβρυα αναπτύσσονται. Από αυτά επιλέγονται και μεταφέρονται τα καλύτερα, δηλαδή αυτά που έχουν καλύτερη δυναμική για επίτευξη εγκυμοσύνης.

Για αυτό το λόγο, οι γυναίκες που αποκρίνονται ικανοποιητικά κατά τη διέγερση των ωοθηκών και παράγουν αρκετά ωάρια τελικά έχουν καλύτερη πιθανότητα για επίτευξη εγκυμοσύνης.
Αυτό που παρατηρείται συνήθως είναι πως η λειτουργία των ωοθηκών εξαρτάται από την ηλικία: όσο μεγαλώνει σε ηλικία η γυναίκα τόσο η απόκριση των ωοθηκών μειώνεται. Κάθε κορίτσι γεννιέται με ένα μεγάλο αριθμό ωαρίων στις ωοθήκες, ο οποίος όμως μειώνεται σταδιακά όπως μεγαλώνει η γυναίκα, δηλαδή μειώνεται το «απόθεμα» των ωαρίων. Ο γυναικολόγος αναπαραγωγής δεν ενδιαφέρεται τόσο για την ημερολογιακή ηλικία μιας γυναίκας όσο για τη «βιολογική ηλικία», δηλαδή πώς λειτουργούν οι ωοθήκες της και πόσα ωάρια απομένουν σε αυτές.

Ένας τρόπος για να διαπιστώσουμε το απόθεμα των ωοθηκών σε ωάρια είναι να κάνουμε μια εξέταση αίματος. Τη 2η μέρα του κύκλου μετράμε τα επίπεδα της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), της οιστραδιόλης (Estradiol) και τις καταβολές των ωοθηκών. Εάν τα επίπεδα είναι υψηλά, αυτό σημαίνει πως τα αποθέματα των ωοθηκών είναι μικρά, ενώ αν τα επίπεδα είναι πολύ υψηλά (περισσότερο από 20 mIU/ml) τότε μιλάμε για ανεπάρκεια των ωοθηκών (οι ωοθήκες δε λειτουργούν φυσιολογικά). Αν η τιμή της FSH είναι υψηλή, δε σημαίνει πως μια γυναίκα δεν μπορεί να μείνει έγκυος, σίγουρα όμως η πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης μειώνεται, γιατί τα ωάρια που παράγει είναι χαμηλής ποιότητας.
Γιατί τα επίπεδα της FSH είναι υψηλά σε γυναίκες με μειωμένη λειτουργία των ωοθηκών; Η FSH παράγεται από την υπόφυση, ένα αδένα στον εγκέφαλο, και είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη του ωαρίου μέσα στην ωοθήκη κάθε μήνα. Στις νέες γυναίκες με πολλά ωάρια καλής ποιότητας, ακόμα και χαμηλά επίπεδα FSH είναι αρκετά για την ανάπτυξη των ωαρίων. Σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίες έχουν λιγότερα ωάρια και υποδεέστερα σε ποιότητα, η υπόφυση χρειάζεται να παράγει περισσότερη FSH προκειμένου να γίνει η ωρίμανση των ωαρίων.

Σήμερα η βασικότερη εξέταση που χρησιμοποιείται είναι η ΑΜΗ δηλ η αντιμυλλέρειος ορμόνη. Θεωρείται ότι είναι ένας βασικός ποσοτικός και ποιοτικός δείκτης λειτουργίας των ωοθηκὠν

Παρόλα αυτά, αν μια εξέταση έχει φυσιολογική τιμή, αυτό δε σημαίνει ότι η ποιότητα ή ο αριθμός των ωαρίων θα είναι καλός. Για αυτό το λόγο, ένας πολύ χρήσιμος τρόπος για τη διάγνωση της κατάστασης των ωοθηκών είναι το ιστορικό της γυναίκας και η απόκρισή της σε πιθανή προηγούμενη διέγερση των ωοθηκών.

Όμως πρέπει να θυμόμαστε ότι η υψηλή τιμή της FSH δεν είναι η αιτία της υπογονιμότητας, αλλά μονάχα ένας δείκτης για τη χαμηλή ποιότητα των ωαρίων. Άρα το να προσπαθεί κανείς να «θεραπεύσει» την υψηλή τιμή της FSH δεν έχει νόημα και ούτε θα βοηθήσει να επιτύχετε εγκυμοσύνη.
Έχουν αναπτυχθεί πολλές θεραπευτικές στρατηγικές για τις γυναίκες με χαμηλή απόκριση των ωοθηκών.Μία από αυτές τις τεχνικές είναι το πολυσυζητημένο PRP. Με δεδομένο ότι ο χρόνος είναι πολύτιμος για αυτές τις γυναίκες, η θεραπεία πρέπει να είναι επιθετική, προκειμένου να επιτευχθεί εγκυμοσύνη πριν εξαντληθούν τα αποθέματα των ωαρίων. Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η καλύτερη επιλογή, γιατί προσφέρει τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας. Η διέγερση των ωοθηκών σε αυτές γυναίκες είναι αρκετά δύσκολη, άρα έχει καθοριστική σημασία η εμπειρία και η ικανότητα του γιατρού!

Τις πιο πολλές φορές, το ζευγάρι αξίζει να προσπαθήσει να κάνει ένα κύκλο εξωσωματικής με τα ωάρια της γυναίκας, ακόμα και αν στατιστικά είναι μικρή η πιθανότητα για επίτευξη εγκυμοσύνης. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που γυναίκες με αυτού του είδους τα προβλήματα έχουν κατορθώσει να συλλάβουν ακόμα και με την παραγωγή 2-3 ωαρίων και με τη μεταφορά ενός (1) μόνο εμβρύου.